১) মোৰ মৰমৰ (অনু)পমা বা,

মৰম যাচিলোঁ । প্ৰথমেই ধন্যবাদ জনাওঁ তেওঁক, তেওঁ মানে মৌচুমী বৰি বা, তোমাক যাৰ জৰিয়তে চিনি পালোঁ, যাৰ নামটোৱেই এটা ব্ৰেণ্ড আমাৰ মাজত । চিনাকী হোৱাৰ পাচতে তোমাৰ লেখা পঢ়িলোঁ । ‘আখৰুৱা’ত তোমাৰ উপন্যাস পঢ়িলোঁ । ‘শ্যামকাণু দূৰৈ হৈ নাযাবা’ৰ খবৰ পালোঁ । মোৰ অপেক্ষাৰত তালিকাৰ প্ৰথমখন কিতাপ সেইখনেই । তাৰ পাছতে কাকতত পঢ়িবলৈ পাইছো ‘এক আলোকৰ যাত্ৰা নিজৰ পৰা নিজলৈ’ । মুখামুখিকৈ লগ নাপালেও তোমাৰ মাজত যেন মই এটা আত্মিক নিজা নিজা গোন্ধ পালোঁ আৰু সেই গোন্ধৰ উঁহ বিচাৰি মই তোমাৰ বৃত্তটোৰ মাজত কেনেকৈ সোমাই পৰিছোঁ ক’বই নোৱাৰিলোঁ ।

পমা বা, জানানে মই নতুনকৈ লিখিবলৈ লোৱা অভ্যাসটোৰ কাৰণে মৌচুমীবা খুব আচৰিত হৈছিল । কিয়নো মৌচুমীবা মোৰ খুব ওচৰৰ সম্পৰ্কৰ আছিল । একেখন এল পি স্কুল, একেখন হাইস্কুল, একেখন কলেজৰ উপৰিও এটা গভীৰ ঘৰুৱা সম্পৰ্কৰ এনাজৰীৰে বান্ধ খাই আছিল আমাৰ ৰঙীণ মনবোৰ । লাহেকৈ জীৱনৰ চাকনৈয়াত পৰিলো । মই ওফৰিলো ক’ৰবাত, মৌবা থাকিল ক’ৰবাত । এনেকুৱাই হয় সকলোৰে । হয়তো তোমাৰো তেনেকুৱাই । কিন্তু সময়ৰ সোঁতত আগুৱাই গৈ থাকিলেও আমাৰ সংবেদনশীল মনটোৱে হেৰুওৱা সময়বোৰ বিচাৰি চলাথ কৰে । স্মৃতিৰ দোলনাত দুলি থকা সময়বোৰক কলমৰ পৰশ দিয়াৰ হেঁপাহ জাগিল । তেনেকৈয়ে মোৰ কলমটো মোৰ সংগী হৈ পৰিল ।

পমা বা, মই নাৰীবাদী নহয়, কিন্তু নাৰীৰ উত্থানত সদায় সুখী হওঁ । একবিংশ শতিকাতো নাৰীৰ অসহায় অৱস্থাই মোক মূক কৰি তোলে । দামী সাজসজ্জাৰে আধুনিকা যেন লগা ভব্য গব্য মহিলাগৰাকীও পুৰুষ এজন নহ’লে বাটলৈ অকলে ওলাব নোৱাৰে । আহত হওঁ তেওঁলোকৰ চিন্তাধাৰাত যেতিয়া অযুক্তিকৰ অন্ধবিশ্বাসেৰে ওলমি থাকে তথাকথিত চাৰ্টিফিকেটৰ শিক্ষা । গোলকীকৰণৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ ফলস্বৰুপে আমাৰ মাজলৈ অহা সহজলভ্য বিলাসিতাইও কিছুমানক চিন্তাৰ কৰ্ষণৰ পৰাই আঁতৰাই আনিলে ।

পমা বা, এই চিন্তাবোৰ মনলৈ আহে কিয় নাজানো । আন দহজনী ছোৱালীৰ দৰেই প্ৰকৃতিৰ পৰিবেশত উমলি জামলি ডাঙৰ হৈছো । জীৱনৰ প্ৰতিটো স্তৰতে একো একোখন কিতাপে জীৱনৰ বাট দেখুৱাইছিল। আখৰ জোঁটাব পাৰোঁতেই ‘বুঢ়ী আইৰ সাধু’খন হাতত পৰিছিলহি, যিখনে মোক কিতাপৰ জগতখন চিনাকী কৰাই দিলে । মেডাম কুৰীৰ জীৱনীয়ে মোক কৰ্মনিষ্ঠাৰ লগতে বিজ্ঞানৰ প্ৰতি আগ্ৰহ সৃষ্টি কৰিলে । ‘এন ফ্ৰাংকৰ ডায়েৰী’য়ে মোৰ মাজলৈ সংবেদনশীলতা আনিলে । সেয়া মোৰ ক্লাছ চেভেনৰ কথা । তাৰ পাছত গোগ্ৰাসে গিলিছিলো অসংখ্য উপন্যাস । উপন্যাসৰ চৰিত্ৰত সোমাই উচুপিছিলো, কল্পনাৰ ৰাজ্যত ঘুৰি ফুৰিছিলো । মাজতে বহুতদিনৰ বিৰতি, প্ৰায় দহবছৰৰ বিৰতি । শেহতীয়াকৈ ৰীতা চৌধুৰীৰ ‘মায়াবৃত্ত’ আৰু ‘বিভ্ৰান্ত বাস্তৱ’খন পঢ়ি মই নাৰীত্বৰ অফুৰন্ত শক্তি মোৰ মাজত উপলদ্ধি কৰিছিলো । সেয়াই চমুকৈ মোৰ কলমৰ যাত্ৰা ।

এটা কথা ভাবি ভাল লাগিছে, যিখন চহৰত তুমি শিপা এৰি থৈ গৈছিলা, সেইখন চহৰক মই মোৰ ডাল পাতেৰে সজাইছো । তোমাৰ আৰু মোৰ মাজত সেইটোও এটা টান । তুমি এৰি যোৱা বাটৰ সুৰে মোৰ মন উতলা কৰে আজিও, জানানে ? হয়, আজিও । তুমি তিতি যোৱা সেই কিনকিনিয়া বৰষুনজাকত মই আজিও তিতো । অনু্ভৱৰনো কিহৰ আকৌ বয়স, নহয় জানো পমা বা?

চোৱাচোন, কিবাকিবি লিখি থাকোঁতে তোমাৰ ঘৰৰ খবৰ সোধাই নহ’ল । কথাবোৰ লিখিবলৈ ল’লে শেষেই নহয় দেখোন । তোমাক আমনি কৰি আছো নেকি বাৰু ? তোমাৰ অজস্ৰ ব্যস্ততাৰ মাজত যেতিয়াই সময় পোৱা চিঠিখন পঢ়িবা আৰু সময় পালে তোমাৰ কলমৰ যাত্ৰাৰ কথাও লিখিবা ।

সদৌশেষত সুধিছো, তোমাৰ স্বাস্থ্য বাৰু ঠিকে আছেনে ? তোমাৰ সুন্দৰ মনটোক গতি দিবলৈ স্বাস্থ্য ভালে থকাটো অতি জৰুৰী । আৰু লগতে সুধিছো তোমাৰ পৰিয়ালৰ খবৰ । তোমাৰ বাবাটোলৈ মোৰ অশেষ শুভকামনা থাকিল, লগতে তোমাৰ অনাগত ভৱিষ্যৎ জীৱনলৈ মোৰ অশেষ শুভেচ্ছা থাকিল ।

মৰমেৰে,

তোমাৰ ভন্টী

পাৰবীন চুলতানা

২২/০৯/২০১৬

 ---------------------------------------------------

২)

মৰমৰ মৌ বা,

ভালে আছানে ? বেমাৰৰ নাম শুনি এসোঁতা কান্দি লোৱা পৰ্বটো শেষ হ’ল নে বাৰু ? ভিনদেউটোলৈ দুখেই লাগে পাই । তিনিজনীকৈ এমা ডিমা ছোৱালীক কেনেকৈ যে চম্ভালিছে!

এই মৌ বা, আজি তোমাক এজনী সৰু ছোৱালীৰ কথা কবলৈ মন গৈছে । আচলতে ছোৱালীজনীক মই অলপ মিছ কৰি আছো এইকেইদিন । শুনিবানে ছোৱালীজনীৰ কাহিনী । ডাৰউইনে ‘ছাৰভাইভেল অৱ দ্য ফিটেষ্ট” সূত্ৰটোৰ পৰীক্ষণৰ বাবে পৃথিৱীলৈ পঠোৱা এজনী ছোৱালীৰ কথা ।

ককায়েক বায়েকক স্কুললৈ যোৱা দেখি মাকৰ আঁচলত ধৰি পাঁচবছৰীয়া ছোৱালীজনীৰো ঠেনঠেননি আৰম্ভ হ’ল স্কুললৈ যোৱাৰ আৱদাৰেৰে । সৰুৰে পৰাই অসুখীয়া ছোৱালীজনীৰ অভিমানবোৰৰ বিপক্ষে মাত মতাৰ সাহস কাৰো নাছিল । মানিমুনি, মছণ্ডৰীৰ পাতৰ মাজতে তাইক বুৰাই ৰাখে মাকে । খীণ মীণ ছোৱালীজনীৰ মাৰ্কশ্বিটৰ নাম্বাৰবোৰো সিমানেই ভৰপূৰ আছিল । চতুৰ্থ মানত পঢ়ি থাকোতে ক্লাছলৈ নতুন ল’ৰা এটা আহিল । ছোৱালীজনীক প্ৰত্যাহবান জনাব পৰা ল’ৰা । সিহঁতৰ সৰু অঞ্চলটোত সেইটো এটা খবৰ হ’ল । স্কুলখনলৈ নাম কঢ়িয়াব হেনো ল’ৰাটোৱে। ককায়েকে ছোৱালীজনীক জোকায়, চা লগৰজন জিলাৰ ভিতৰত ফাৰ্ষ্ট হ’ব আৰু তই বেমাৰতে পৰি থাকিবি । মূৰৰ তেজ উথলি উঠে তাইৰ । সেইটো কেনেকৈ হ’ব? কেনেকৈ হ’ব ?

সেইটো জিদতে তাই ৰাতি এপৰলৈকে জমা-খৰচৰ অংক কৰি বহি থাকে মাকৰ লগত । দেউতাকে ৰাতি ঘৰ সোমোৱাৰ পাচতহে তাই বিছনাৰ পাটীত পৰে । দেউতাকজন বৰ ওখ আছিল তাইৰ বাবে । আনৰ বাবে যিমান ওখ, তাইৰ বাবে তাতোকৈও বহুত বেছি ওখ । সেই ওখ দেউতাকজনক চুব পাৰিলেই তাইৰ আকাশ চুব পৰা হেন হৈ পৰে । “ইমান ডাঙৰলৈকে মাকৰ কোলাত উঠি থাকে নেকি” বুলি দেউতাকে মাকৰ কোলাৰ পৰা নিজৰ কোলালৈ টানি লয় ছোৱালীজনী । জীৱনৰ নটা বছৰ ইকোলা সিকোলাকৈ এনেকৈয়ে ডাঙৰ হ’ল ছোৱালীজনী ।

আলসুৱা ছোৱালীজনীয়ে কোলাত উঠি থাকিলে জানো শিলৰ স’তে খেলিব পাৰিব ? ডাৰউইনৰ তত্ব অনুসৰি তাইক দিয়া হ’ল বাস্তৱৰ কঠিনতাৰ পাঠ । কুঁহিয়াৰ পেৰাত সোমাৱাই ৰস উলিয়াওৱাৰ দৰে কষ্টত তাই সিদিনা কলগছৰ আঁৰ লৈ চকুলো টুকিছিল । এল,পি বৃত্তিৰ ভাল ৰিজাল্টটো আনিবলৈ তাইৰ লগত কোনো নাছিল । দেউতাক নৰিয়াপাটীত, দেউতাকৰ স’তে মাক হস্পিতেলত, ককায়েক মেট্ৰিক পৰীক্ষাত আৰু তাইৰ লগত অকলে এঘাৰবছৰীয়া বায়েক । বছৰেকৰ উৎসৱটোত হেঁপাহৰ কাপোৰযোৰতকৈ নবছৰীয়া ছোৱালীজনীৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল আকাশৰ সমান ওখ দেউতাকজন আহি তাইক এবাৰলৈ কোলাত তুলি লোৱাটো ।

মাকৰ দৰে সুগঢ়ী ছোৱালীজনী দেউতাকৰ আদৰ্শৰে পৰিপুষ্ট আছিল । নবছৰতে শিকি লোৱা সেই আদৰ্শতে বাট বুলিছে তাই । মৰমত মৰম, খঙত খং, কামত কাম, জেদত জেদেৰে জীৱনৰ প্ৰত্যাহবানবোৰ পাৰ হোৱা ছোৱালীজনীয়ে নিজৰ নবছৰীয়া লৰাটোক স্কুললৈ লৈ যাওঁতে কথাবোৰ মনলৈ আনিলে । দেউতাকৰ এটাই ভুল আছিল, নিজৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি অবজ্ঞা । সেই ভুলটো তাই বুকুত বান্ধি ল’লে । দেউতাকৰ দৰে সেইটো ভুল তাই নকৰে । স্বাস্থ্য সচেতন হ’ব তাই আৰু স্বাস্থ্য সচেতন কৰি তুলিব তাইক বেৰি থকা আপোন মানুহবোৰক ।

ল’ৰাটোক স্কুলত থৈ আহিয়ে তাই নিজৰ এটা স্বাস্থ্য বীমা কৰিলে আৰু স্বাস্থ্যৰ খুটি-নাতিবোৰ পৰীক্ষা কৰালে । সৰু-সুৰা যিবোৰ আপদীয়া অশান্তি আছিল, এই ধৰা মূৰ কামোৰণি বা তেনেকুৱা বিলাক, সেইবোৰ তাই মনৰ জোৰেৰে পাহৰিবলৈ চেষ্টা কৰিলে ।

অপাৰেচন এটা হ’ব বুলিয়েইনো এসোঁতা কন্দাৰ কি প্ৰয়োজন আছে অ’ মৌবা ? অদৰকাৰী অংগ এটা আঁতৰাই পেলাব ভাল ডক্টৰ এজনে । বিধিসন্মত খাদ্যাভাস, প্ৰচুৰ পৰিমাণৰ জুলীয়া খাদ্য, কেলচিয়াম-আইৰণ আদি মিনাৰেলযুক্ত সুষম আহাৰ আৰু অলপ পৰিমাণৰ পাতলীয়া শৰীৰ চৰ্চা। শৰীৰ নামৰ মেচিনটো ভালে ৰাখিবলৈ ইয়াতকৈনো বেলেগ কি লাগে ? অত্যন্ত জীৱনবোধেৰে ভৰপূৰ তোমাৰ মন । অলপমান মিলাব পাৰিলেই দেখোন চৌপাশ ৰঙীণ ।

ভালে থাকা তুমি, ভালে থাকক তোমাৰ পৰিয়াল, ভালে থাকক আমাৰ চিঠি গোট ।

সদৌশেষত পুনৰ মৰমেৰে

ইতি

তোমাৰ মৰমৰ ভন্টী

পাৰবীন চুলতানা

ডিব্ৰুগড়
১৪/১০/২০১৬

-----------------------------------

৩)

জোন মোৰ,

ৰাতিটোৱে বাগৰ সলালেই তোমাৰ দশমতম জনম বৰ্ষ । কথাবোৰ সৌ সিদিনাৰহে আছিল । তোমাক আদৰিবলৈ সাজু হৈছিলোঁ । অনেক প্ৰত্যাহ্বানৰ মাজতো তুমি মোৰ কোলা শুৱনি কৰিবলৈ আহিছিলা ।

কথাবোৰ বুজি পোৱা ধৰণেৰে জীৱনটো আৰম্ভ হোৱাই নাছিল । মাতৃত্বৰ দায়িত্ববোধে তিলমানো চুব পৰা নাছিল তেতিয়ালৈ । কিমান যে পাগলী আছিলো মই । অকলশৰীয়া ভাৰাঘৰটোৰ পৰা তিনিআলিৰ গুমটিখনৰ পকৰীৰ সোৱাদ ল’বলৈ মন গ’লেই অকলে ওলাই আহিছিলো । অ' পাহৰিছোৱেই, তোমাৰ দেউতাও তেতিয়া চাকৰিসূত্ৰে অলপ দূৰত থাকিব লগা হৈছিল । মোৰ লগত কোননো আছিল ? অ' আছিল । ভগৱানৰ সুদৃষ্টি আছিল মোৰ ওপৰত । নহ’লেনো তোমাক গৰ্ভত লৈ ৰাতিৰ ৰাতিটো নিশ্চিন্তমনে টোপনি যাব পাৰোনে ?

২০০৭ চনৰ ২৫ ফেব্ৰুৱাৰী । দেওবাৰ । সিদিনা তোমাৰ দেউতাও ওলালহি । লগতে তোমাৰ জেঠাইও পালেহি । দেওবাৰ যদিও অফিচৰ কামবোৰ শেষ কৰিবলৈ মই অফিচলৈ ঢাপলি মেলিছিলো । ছুটী লোৱাৰ আগতে কামবোৰ শেষ নকৰিলে বাকীবোৰে অসুবিধা পাব, সেই মনোভাৱেৰে । কামবোৰ চিজিল লগাই মোৰ সহকৰ্মীজনক সবিশেষ বুজাই দিলোঁ যাতে মই নাথাকিলে অফিচত অসুবিধা নহয় । তুমি যে অহাৰ কথা ! অৱশ্যে ডাক্তৰৰ হিচাপমতে তেতিয়াও কিছুদিন বাকী ।

শেষৰাতিলৈ তুমি অহাৰ উমান দিলা । এনাস্থেচিয়াৰ জালত তোমাৰ জোনহেন কণমানি মুখখনি প্ৰথমে দেখাৰ সৌভাগ্য নহ'ল । যেতিয়া জ্ঞান আহিল, জীৱনলৈ অপাৰ হেঁপাহ কঢ়িয়াই মোৰ কাষত শুই আছিলা তুমি ।

এই জোন, তোমাক কোলাতেই থ’ম নে বোকোচাতেই থ’ম তেতিয়া । তুমি অহাৰ পাছত জীৱনটো ৰঙীণ হৈ পৰিল । ইমান অহংকাৰৰ হৈ পৰিল মোৰ পৃথিৱীখন । গপ তুলি তুলি বছৰবোৰ আহে । নিমিষতে বাগৰে । অহংকাৰবোৰ দিনক-দিনে বাঢ়িহে গৈছে দেখোন ।

তুমি ডাঙৰ হ'লা । মোক কিটচেনত মটৰৰ বাকলি গুচাই দিব পৰাকৈ তুমি ডাঙৰ হ'লা । ভাইটিক কাপোৰ পিন্ধাই দিব পৰাকৈ তুমি ডাঙৰ হ'লা ।

জোন মোৰ । এই যে তোমাক পুৱা সাত বজাতে স্কুললৈ টানি টানি লৈ যাওঁ, পৰীক্ষাৰ ভুল উত্তৰৰ কাৰণে চকু পকাই ধৰো । সেয়া নিতান্তই এটা চাকৰি নতুবা পৰীক্ষাৰ নম্বৰকেইটিৰ কাৰণে নহয় কিন্তু । মোৰ লক্ষ্য হ'ল, তোমালোকক জ্ঞানী কৰি তোলাহে । জ্ঞান নহ’লে ভুল-শুদ্ধৰ বিচাৰটিকে কেনেকৈ কৰিবা ? উপযুক্ত সময়ত উপযুক্ত সিদ্ধান্ত ল’বলৈকে আমাক জ্ঞানৰ দৰকাৰ । নহয় জানো ? সপ্তাহৰ এটি মাথো দেওবাৰ । সেইদিনাও আৰ্ট স্কুল নতুবা গানৰ স্কুল । ইয়াতো কিন্তু সুগভীৰ লক্ষ্য মোৰ । প্ৰতিযোগিতাত প্ৰশংসা বুটলাটো মোৰ লক্ষ্য নহয় । মোৰ লক্ষ্য অনন্য । এই সাধনাই তোমাৰ ভিতৰৰ 'তুমি'টোক আজীৱন সংগ দিব । বিষাদ জয় হ'ব তোমাৰ সুৰত, নতুবা বিষাদ সামৰিব কেনভাচত বুলাই লোৱা তুলিকাই। সেয়াহে মোৰ লক্ষ্য ।

তুমি সুখী হোৱা । কায়িকভাৱে নহলেও মোৰ অন্তৰাত্মা তোমাৰ খোজে প্ৰতি ।  তুমি ভাল মানুহ হোৱা । দহজনৰ চকুত নহয়, নিজে নিজৰ চকুত শুদ্ধ হোৱা । তুমি ধনী হোৱা । ধনৰ নহয়, মনৰ । তুমি সু্স্থ হৈ  থাকা । কেৱল শৰীৰেৰে নহয়, আত্মাৰেও । তোমাৰ জনমদিনত এইয়ে মোৰ কামনা ।

চিঠিখন বহুতেই দীঘল হ'ল নহয় সোণ ? ক'বলৈ যে এতিয়াও বহুত বাকী । চিঠিখন পঢ়িবলৈ টান পাইছা নেকি বাৰু ? ইংৰাজী মাধ্যমত পঢ়িলা বুলিয়ে অসমীয়া নপঢ়িলে নহ’ব কিন্তু । চোৱাচোন আমাৰ ভাষাটো কিমান সুন্দৰ । গতিকে মোৰ চিঠিখন পঢ়িবলৈকে তুমি কিন্তু আমাৰ মাতৃভাষাটো শিকিব লাগিব ।

কথা দিবানে তুমি ? মোৰ সৰু অনুৰোধটো ৰাখিবা দেই সোণ । মোৰ জোন । এইবাৰলৈ সামৰো দেই ।

ইতি

তোমাৰ মা
পাৰবীন চুলতানা
২৫/০২/২০১৭